UTRECHT - Onlangs verscheen ‘De parel van de Pastoriekeuken’ van Lyda Westerink en opnieuw levert deze auteur een práchtige, gelaagde en warme roman af. Westerink gaat vooral met haar personages diep, leert ze eerst zelf door en door kennen alvorens hen aan haar lezers voor te stellen. Haar debuutroman ‘Tango met een tuinkabouter’, werd zeer enthousiast ontvangen en met haar nieuwe roman bewijst zij dubbel en dwars geen eendagsvlieg te zijn. Redenen te over om met haar in gesprek te gaan over haar boeken en haar bijzondere personages.


Lyda, jouw eerste roman ging over een vrouw en … jawel …. een tuinkabouter die een bijzondere relatie met elkaar opbouwen. In jouw nieuwe boek, ‘De parel van de Pastoriekeuken’ staat de trouwe huishoudster van de pastoor centraal. Ook een hele bijzondere ‘relatie’ dus. Heb je een voorkeur voor dergelijke thema’s?

“Wat een leuke vraag! Een voorkeur, ach, eigenlijk kiezen die bijzondere relaties mij, denk ik. Wat ik in ieder geval graag doe, is juist over oudere mensen schrijven en die dan tot hoofdpersoon in mijn boeken maken. De levenservaring, de wijsheid, het relativeringsvermogen van oudere mensen vind ik boeiend. Als kind luisterde ik al graag naar mijn oma’s (allebei heel wijs) en ging ik als tien-, elfjarige heel vaak bij een oude buurvrouw op bezoek om naar haar verhalen te luisteren. Bovendien zijn de butsen en builen die je nu eenmaal in je leven oploopt heel interessant, dat vormt mensen. Neem nou pastor Clemens, (het hoofdpersonage uit ‘De parel van de Pastoriekeuken’ – redactie) die heeft natuurlijk behoorlijk wat bagage, heeft het leven echt doorleefd. Hij is veel mensen tegengekomen en van allemaal heeft hij wat geleerd. Vooral van vrouwen trouwens. Dat zegt hij ook zelf, dat vrouwen hem gevormd hebben, wijze kloosterzusters bijvoorbeeld en natuurlijk Riek, die al meer dan veertig jaar zijn huishoudster - huisgenote zeg je tegenwoordig - is.”

Kan je in korte bewoordingen aangeven waar jouw nieuwe roman over gaat?

“Het is het verhaal van een oude, wijze pastoor, pastoor Clemens, die door zijn parochianen op handen gedragen wordt. Eigenlijk mag hij allang met pensioen, maar tot opluchting van velen dénkt hij niet aan stoppen. De keuken van de pastorie is het kloppend hart van de parochie: altijd is daar Riek, met koffie, een luisterend oor en haar befaamde kruidkoek. Ze wil onder geen beding ‘mevrouw pastoor’ genoemd worden, maar dat ís ze natuurlijk wel een beetje. Alleen zij kent het geheim van ‘haar’ pastoor: een ingrijpende gebeurtenis die hem al die jaren is blijven kwellen. Het heeft hem gemaakt tot de zeer menselijke herder die hij is. Zijn ruimhartigheid is de bisschop echter een doorn in het oog en niet toevallig wordt de parochie opgezadeld met een uiterst behoudende kapelaan. Pastor Clemens staat pal voor zijn parochianen, de mensen met wie hij al zo lang lief en leed deelt en dus gaat hij door, ook als de conservatieve krachten grimmiger worden en hem confronteren met schaduwen uit zijn verleden.”

In ’De parel van de Pastoriekeuken’ is er een belangrijke rol weggelegd voor de stille krachten binnen de kerkgemeenschap … de vrijwilligers. Eigenlijk kan dat nog veel breder worden gezien, want dat geldt natuurlijk niet alleen in een kerkgemeenschap. Het belang van er zijn voor elkaar, een luisterend oor hebben, zonder oordeel. Heb je dat bewust zo naar voren gebracht; als boodschap?

“Ik wilde de kracht van een op elkaar betrokken gemeenschap laten zien. Al die bevlogen mensen, zoals pastor Clemens en huisgenote Riek, maar ook de vele, vele vrijwilligers die er stilletjes en onvermoeibaar voor zorgen dat alles reilt en zeilt. Ik wilde de pleisterplaats tot leven brengen die zo’n warme plek als de keuken van Riek is; plekken die zo broodnodig zijn in een soms kille wereld. Een plek waar iedereen gastvrij wordt onthaald, waar men een kop koffie voor je neerzet, met een plak koek erbij, waar men een luisterend oor heeft. Waar een traantje gelaten mag worden, maar ook ruimte is voor de lach. Er zijn mensen, heel gewone mensen, die een ander mens zien en nabij zijn, zonder poespas. Én zonder oordeel inderdaad! Iedereen is welkom aan tafel, zo was het bij Het Laatste Avondmaal ook, daar nodigde Jezus zeker niet alleen de voorbeeldigen aan tafel. Júist niet, zou ik zeggen.”

Ik noemde het al in de inleiding: jouw grootste talent is -vind ik- het neerzetten van karakteriseringen die heel diep gaan. Als lezer leer je hen intens kennen. Is het zo dat je hen eerst zelf helemaal ‘onderzoekt’ of komen ze al schrijvend tot leven?

“Dank je wel voor het compliment. Ja, hoe karakters zich aandienen, dat is echt een soort magie. Op een dag stappen ze gewoon mijn schrijfkamer binnen en dan lééf ik enkele maanden met ze, heel, heel intensief. Zo ‘woonde’ ik bij Riek en pastor Clemens in de pastorie. Ik ontmoette er de vele parochianen die overdag door Riek werden onthaald met kruidkoek en koffie. Ik heb meegelachen met de vrijwilligers die aan het werk waren, die typische roomse humor is heerlijk, maar ook zag ik soms stille tranen. Zelfs ’s avonds en ‘s nachts was ik erbij, als pastor Clemens lag te piekeren in bed en ten slotte maar opstond en Riek dan ook haar bed uitkwam, om warme melk voor hem te maken. Ik was bij hún gespreken, maar ook bij de gesprekken met de nieuwe kapelaan, die nog behoorlijk onthand met zichzelf was.”

Toets je jouw ideeën voordat je gaat schrijven? Of vraag je feedback voordat je jouw manuscript naar je uitgever stuurt?

“Nou, het idee toets ik niet zozeer, het verhaal dat zich aandient, moet in mijn gevoel gewoon geschreven worden. Maar ik heb wel altijd een aantal meelezers tijdens het schrijven, en die geven feedback. Voor mij is dat enorm fijn, om te weten of iets werkt of niet werkt, zo kun je het steeds bijschaven.”

Hoe ben je tot het onderwerp van ‘De parel van de Pastoriekeuken’ gekomen?

“Ik heb een aantal jaren in het biscom Utrecht gewerkt. De verhalen van bevlogen priesters, pastoraal werkers, kloosterlingen en vooral ook van de vele, vele vrijwilligers vond ik buitengewoon boeiend en inspirerend. Daarnaast vind ik het huidige spanningsveld in de kerk interessant: zo’n oude priester is gewijd in de jaren zestig, de periode dat alles juist losser en ruimdenkender werd - en niet alleen in de kerk. De huidige generatie priesters is juist weer conservatief en dat geeft spanningen. Er is leegloop in de kerk, en we hebben ook de schandalen gehad, waar niet altijd zorgvuldig mee omgegaan is. Ik vond het interessant om te bedenken hoe dat voor een pastoor Clemens zou zijn, die zoveel idealen had, zo mild bleef en geconfronteerd werd met de vaak harde opstelling van zijn jonge collegapriesters. Dat is overigens niet alleen in de kerk gaande; in de hele maatschappij is er een soort verharding, verkilling en wordt er snel geoordeeld. Maar zo zwart-wit zijn situaties niet altijd. Schort je oordeel eens op, kijk de ander gewoon in de ogen en laat je hart spreken, dát is wat pastoor Clemens doet, wat Riek doet. De wereld zou mooier worden met zulke plekken als die gastvrije pastoriekeuken, waar iedereen welkom is, waar echte ontmoetingen zijn en de ander wordt gezíen.”

Is er een volgend boek in wording?

“Nog niet. Ik ben, zeg ik altijd, nog in de kraamtijd van dit boek en wil nog even van dit ‘kindje’ genieten. Deze roman leidt tot zoveel mooie ontmoetingen. Ik krijg zoveel mooie verhalen van mensen die mijn boek gelezen hebben, dat vind ik heel bijzonder en vaak ontroerend. Het raakt bij veel mensen op heel verschillende manieren een snaar, waarbij de overeenkomst toch wel is dat de warmte wordt herkend, de menselijkheid in die keuken, Rieks keuken.”

Is er iets wat je nog graag zou willen vertellen, wat ik niet heb gevraagd?

“Ja, eigenlijk wel. Ik noemde het zojuist al even: de vele reacties op het boek. Ik vind het zo fijn dat die warmte wordt herkend, dat mensen zó verknocht zijn geraakt aan pastor Clemens en Riek, dat ze voor hun gevoel even in die keuken hebben gezeten. Dat is toch prachtig? ‘Jammer dat het boek uit was’, zei iemand. ‘Ik had best nog even willen blijven bij Riek en Clemens.’ Een andere reactie was: ‘Het verhaal laat prachtig zien dat luisteren belangrijker is dan oordelen. Dat warmte meer in beweging brengt dan verkilling.’ De dilemma’s worden ook herkend, iemand schreef me: ‘Het boek houdt je een spiegel voor: wanneer je voor de keuze staat tussen het systeem en de regels of de mens, waar sta je dan en wat doe je dan? Een dilemma van alle tijden en binnen alle instituties.’ En deze was ook zo mooi: ‘Een indringend verhaal over het leven van een pastoor en zijn parochie met De Parel als zijn veilige haven tijdens de vele menselijke stormen. Tijdloze thema’s en dilemma’s op een gevoelige en betrokken manier verteld. Bedankt voor het schrijven van dit bijzondere boek!’ Nou, daar word je toch blij van, als schrijfster?”

Benieuwd geworden naar ‘De parel van de Pastoriekeuken’? Deze roman is te bestellen via uw eigen boekhandel en alle reguliere kanalen. Het ISBN-nummer luidt: 9789463656139 en de prijs bedraagt € 19,50.